Dysleksja rozwojowa to termin określający zespół specyficznych trudności w uczeniu się czytania i pisania. Trudności w czytaniu i pisaniu mogą przejawiać się w formie:

• Dysleksji, czyli specyficznych trudności w nauce czytania, którym często towarzyszą trudności w pisaniu,
• Dysgrafii, czyli trudności w opanowaniu pożądanego poziomu graficznego pisma,
• Dysortografii, czyli specyficznych trudności z opanowaniem poprawnej pisowni.

Dysleksja ma podłoże biologiczne – uwarunkowana jest genetycznie, a zatem jest dziedziczona. Do innych czynników mogących powodować specyficzne trudności w nauce czytania i pisania zalicza się zmiany w centralnym układzie nerwowym, wywołane nieprawidłowym rozwojem w okresie ciąży, oddziaływaniem szkodliwych czynników podczas porodu i po porodzie.

Przyczyną trudności jest również nieharmonijny rozwój psychomotoryczny dziecka. Objawia się to tym, iż niektóre funkcje rozwijają się prawidłowo, podczas gdy inne kształtują się z opóźnieniem. Dotyczy to przede wszystkim funkcji, które biorą udział w nauce czytana i pisania, jak również ich współdziałaniu.

Nieprawidłowości te mogą dotyczyć rozwoju funkcji słuchowo-językowych, wzrokowych, ruchowych, zakłócenia lateralizacji oraz orientacji przestrzennej.

Objawy zaburzeń poszczególnych funkcji:

• Zaburzenia rozwoju funkcji słuchowo-językowych objawiają się jako zaburzenia uwagi, pamięci oraz percepcji słuchowej. Dziecko:

  – ma trudności z różnicowaniem pisowni niektórych liter (np. i – j),

  – opuszcza litery lub wyrazy podczas pisania,

  – myli wyrazy o podobnym brzmieniu, różniące się jedną głoską (np. bułka-półka),

  – ma słabszą pamięć słuchową, co powoduje kłopoty z opanowaniem tabliczki mnożenia, wierszy, słówek, dat itp.,

  – ma trudności z opanowaniem języków obcych,

  – posługuje się uboższym słownictwem,

  – ma trudności z przypomnieniem sobie właściwego słowa podczas pisania.

• Nieprawidłowości funkcji wzrokowych objawiają się jako zaburzenia uwagi na materiale literowym, obniżoną spostrzegawczością wzrokową oraz pamięcią wzrokową. Dziecko:

  – myli litery podobne graficznie podczas czytania,

  – ma trudności z zapamiętaniem kształtu liter,

  – w trakcie nauki czytania długo literuje, koncentruje się na technicznej stronie czytania kosztem rozumienia treści,

  – ma trudności z przepisywaniem tekstu i pisaniem z pamięci,

  – wykonuje ubogie, uproszczone rysunki,

  – podczas pisania opuszcza drobne elementy graficzne liter,

  – ma trudności w nauce języków obcych, związane z opanowaniem nowych znaków graficznych

  – ma trudności z graficznym rozplanowaniem tekstu w na stronie,

  – ma problemy z utrwaleniem poprawnej pisowni wyrazów zawierających trudność ortograficzną.

• Deficyty rozwoju funkcji ruchowych objawiają się obniżoną sprawnością motoryczną rąk. U dziecka obserwuje się:

  – zbyt mocny lub zbyt słaby nacisk ołówka podczas pisania bądź rysowania,

  – wolne tempo pisania (dziecko może mieć trudności z nadążeniem za tempem klasy, zapisywaniem notatek i zadań domowych),

  – dysproporcje między literami, wychodzenie poza linie, nieprawidłowe połączenia liter w wyrazie,

  – obniżenie sprawności manualnej,

  – małą precyzję ruchów dłoni i palców.

• Zakłócenia lateralizacji, takie jak obuoczność, brak dominacji jednego oka, bądź tzw. skrzyżowana lateralizacji (np. prawooczność przy jednoczesnej leworęczności). Zakłócenia lateralizacji same w sobie nie muszą powodować trudności w nauce czytania i pisania, lecz obserwuje się, że często występują u dzieci dyslektycznych. Zakłócenia lateralizacji mogą objawiać się:

  – zmianami kierunków w rysunkach,

  – odwracaniem liter podczas czytania i pisania,

  – opuszczaniem lub dodawanie liter w wyrazach,

  – błędnym odtwarzaniem liter.

• Zaburzenia orientacji w schemacie ciała i przestrzeni. Dziecko:

  – ma trudności z rozpoznawaniem kierunków w przestrzeni, jak również orientacji w lewej i prawej stronie własnego ciała,

  – myli litery o podobnych kształtach, lecz inaczej położonych (np. p-b-d-g; m-w; n-u),

  – często zapisuje wyrazy oraz całe zdania od strony prawej do lewej,

  – zapisuje litery, cyfry w sposób lustrzany,

  – podczas opowiadania obrazka ma trudności w opisie relacji przestrzennych (na lewo, na prawo, pod itp.),

  – ma trudności w rozplanowaniu rysunku na stronie podczas rysowania.

Stwierdzenie dysleksji rozwojowej wymaga przeprowadzenia badań diagnostycznych w tym: badania psychologicznego oraz pedagogicznego.

Badanie psychologiczne pozwala ocenić poziom sprawności intelektualnej. Bada się poziom rozwoju poszczególnych funkcji poznawczych w tym: zdolność koncentracji uwagi, pamięci, spostrzegania wzrokowego i słuchowego, funkcji językowych, sprawności ruchowej rąk. Na podstawie badania, szczegółowej analizy danych z wywiadu przeprowadzonego z rodzicem, obserwacji oraz rozmowy z dzieckiem, określa się jego mocne strony oraz funkcje, które rozwijają się nieprawidłowo.

W badaniu pedagogicznym ustala się występowanie trudności w czytaniu i pisaniu. Analizuje się błędy i rodzaj trudności, ustala stopień znajomości zasad ortografii oraz ich praktycznego zastosowania.

W razie konieczności, prosi się rodziców o poszerzenie badań o konsultację u lekarza okulisty, laryngologa lub foniatry, aby wykluczyć wadę wzroku lub słuchu.

Drogi Rodzicu! Jeżeli obserwujesz u swojego dziecka problemy w nauce czytania i pisania, możesz skorzystać z bezpłatnych badań diagnostycznych na terenie naszej Poradni. Po przeprowadzeniu diagnozy, wyniki badań zostaną szczegółowo omówione przez zespół badający. Przedstawione zostaną również zalecenia do pracy oraz propozycje ćwiczeń, które pomogą Twojemu dziecku w przezwyciężaniu trudności.